Geschiedenis van de kerk ,,Jezus leeft,,

Luchtenveld (In het Fries Luchtenvjild) is een buurtschap in de Friese gemeente Smallingerland , tussen Drachtstercomagnie en Houtigehage. De buurtschap bestaat uit een kruispunt met een paar huizen en boerderijen en een voormalig kerkje "Jezus Leeft" en de naast gelegen pastorie "Huize-Vrede" met daar achter het kerkhof . Van 1918 tot 1946 liep de tramlijn Groningen / Drachten langs Luchtenveld en had hier ook een halte , ook wel de Philips lijn genoemd . Deze lijn 43 km lang verbond de stad Groningen via Roden , Leek en Marum met Drachten. (Zie voor meer informatie over deze tramlijn op http://vimeo.com/11629839 ) De naam Luchtenveld komt uit het verleden (veel lucht en veel veld) zo was de situatie ten tijde van de veenontginningen. Toen in 1901 de woningwet van kracht werd in Nederland kwam er maar mondjesmaat bakstenenwoningen beschikbaar voor de veenwerkers en hun veelal grote gezinnen die toen nog in spitketen woonden , ook wel plaggehutten genoemd die meestal illegaal op de heide stonden dit door armoede gedreven. Nadat de vervening in de 19e eeuw voorbij was ontstond er vaak bittere armoede. Vooral de schrale heidegronden rondom Houtingehage waren de toestanden ronduit erbarmelijk te noemen. De schrijnende omstandigheden waarin de mensen verkeerden zijn nu nauuwelijks meer voor te stellen. Voor de mannen maakte het werk in de eigen omgeving plaats voor seizoenwerk elders. Vanaf het vroege voorjaar turfsteken ver van huis , zomers hooien in de greidhoek van Friesland en in het najaar oogsten bij de bouwboer op de Groninger of Friese klei . Vaak vele dagen achtereen van huis met een zeer laag loon en bij thuis komst de eigen grond nog bewerken voor zover men die al had.

Wonen rondom Houtigehage op het einde van de 18e eeuw

De initiatief nemers

Vader Berend Overdijk 1865-1934 was meubelmaker en handelaar toen hij in 1919 besloot zijn meubelzaak aan de Voorstreek te Leeuwarden over te doen aan zijn oudste zoon Henderikus Overdijk 1892-1939 en voor zijn 2e zoon Berend Overdijk 1894-1977 een meubelzaak aan de Hoogstraat te Dokkum te openen waar zoon Berend filiaalhouder van werd. Zijn werk bracht hem voor de inkoop ondermeer naar Duitsland waar hij bij een fabrikant aan huis kennis kreeg aan een Duitse predikant met hem sprak Berend over zijn roeping tot evangelist die hij van jongsaf had gevoeld de predikant adviseerde Berend de roeping niet tegen te werken maar er aan te gehoorzamen , door dit kontakt met deze predikant werd Berend zich bewust van zijn roeping . De zakenman zoon Berend Overdijk deed geen overhaaste dingen liet zich leiden door ,,Ik ben bereid,, maar God moet mij de weg openen en langzamerhand kwam Berend in het evangelisatie werk terecht . Begon met het vervullen van vacaturebeurten voor evangelist of predikant. Zo spreekt Berend nogal eens in het evangelisatielokaal "Noord-Jeruel" in Houtigehage kwam zo in aanraking met een groepje rechtzinnege hervormden die zich niet thuis voelden onder de rechtzinnege predeking van Rottevalle en vroegen Berend hun voorganger te worden. Dit was voor Berend de aanleiding geweest van een eigen kerk en een gemeente te starten. Vader Berend Overdijk die ondertussen al op middelbare leeftijd zat zag de armoede die hier nog steeds heerste en besloot hier iets aan te willen doen heeft zoon Berend Overdijk gevraagt zijn werk als filiaalhouder te stoppen om in een nieuw te bouwen kerk voorganger te willen zijn van die groep hervormden die hem dat vroegen en om de heersende armoede te bestrijden. De meubelzaak te Dokkum werd daarop verkocht en er werd opdacht gegeven voor de bouw van de vrij sobere kerk "Jezus Leeft" een pastorie "Huize-Vrede" en een tweetal burgerwoningen naar ontwerp van W.&J. Kuipers uit Surhuisterveen , de werkzaamheden werden uitgevoerd door vermoedelijk bouwbedrijf Huisman. Plaatselijk bekend als Folgersterleane 70 tot 76 te Drachtstercompagnie in de buurtschap Luchtenveld in de omgeving van Drachten.

De eerste tekening werd afgekeurd door de schoonheidscommissie

De tweede tekening werd wel goedgekeurd

Vrijdag 27 september 1928 :

Op de verjaardag van vader Berend Overdijk 1865-1934 en de leden van de kerk werd de kerk officieel ingewijd. Ook werd zoon Berend toen officieel beëdigd als vaste predikant van deze kerk en zijn gemeente door zijn vader . Op de tweede rij foto hieronder zien we vader Berend en zijn vrouw Antje Lubach en iets verder zoon Berend met zijn vrouw Dirkje Bergema en hun kinderen op de voorste rij , Houkje met witte strik in haar haar , links van haar Berend , iets verder Jan Henderikus , en Antje helemaal links in de rij.

Zaterdag 28 februari 1932 :

Het was Zaterdagmiddag toen zoon Ds.Berend Overdijk in zijn studeerkamer in de pastorie "Huize-Vrede" de preek aan het voorbereiden was voor de volgende dag toen er op eens op het raam van de studeerkamer werd geklopt door een meisje die toevallig voorbij kwam en aan Berend vroeg of dominee wel wist dat de kerk in de brand stond er is nog geprobeerd de brand te blussen en de vuurhaard er uit te halen dit lukte niet , Ds Berend verbrande daarmee nog een deel van zijn hand en de kerk brandde helemaal af.

De vermoedelijke oorzaak was dat even te voren de kachel in de kerk alvast aangestoken was door vader Berend zodat het de volgende dag lekker warm zou zijn tijdens de kerkdiensten.

De oorspronkelijke kerk met klokkentoren en rietenkap werd na de brand nog in het zelfde jaar herbouwd maar nu met een pannendak. Volgens fam. leden die het zouden kunnen weten , zou de kerk niet verzekerd zijn en is de herbouw door vader Berend zelf betaald. Echter in de krant hierboven van 29-02-1932 word iets anders beweerd.

1934: In dit jaar werd er een kerkhofje achter de kerk aangelegd door zoon Berend Overdijk .

De aanleg leverde destijds nogal wat moeilijkheden op omdat er bezwaren werden ingediend .

De hervormde kerkvoogdij vond het overbodig omdat er in het verderop gelegen Drachtstercomagnie

wel voldoende ruimte biedende begraafplaats aanwezig was . Ook de eigenaar van het naast liggende perceel was tegen de aanleg van het kerkhof . Gedeputeerde Staten van Friesland verklaarden de bezwaren echter ongegrond .

Grafmonumenten

Folgersterloane 70/76 Drachtstercompagnie

70 : Een woonhuis met bedrijfsruimte oorspronkelijk ingericht als fietsenzaak . Een dochter van vader Berend, Dieuwke Overdijk die toen gehuwd was met de rijwielhersteller Folkert Huizinga woonden in dit pant tot 1931 . Daarna werd de woning verhuurd aan Bareld Bekkema er kwam een smederij achter de woning.

72 : In dit woonhuis ging vader Berend Overdijk wonen samen met zijn vrouw Antje Lubach en z'n jongste dochter Tjitske. Vader Berend was ouderling van zijn evangelische gemeente te Leeuwarden verliet deze gemeente wegens verschil van mening en inzicht. Stopte in 1928 met zijn werk als meubelmaker-woninginrichter te Leeuwarden om zich te vestigen op de >>arme friesche heide<< Voor zover hier bekend was zijn laatste woonadres Singelstraat 19 in Leeuwarden . aangekocht middels een veiling op 26 Sept.1921

74 : Kerk "Jezus Leeft" met klokkentoren met op de voorgevel de letters Jezus Leeft.

76 : Pastorie "Huize-Vrede" Hier ging zoon Berend Overdijk wonen samen met zijn vrouw Dirkje Bergema en hun kinderen Berend - Houkje - Jan Henderikus - en Antje om zijn evangelisatiewerk en armoede bestrijding te starten.

4 november 1934 vader Berend Overdijk overleden

Begraafplaats "Jezus Leeft" te Luchtenveld

Gezien vanuit de richting van Drachtstercompagnie

Berend werd voorganger van een groep die zich de "Vrije Evangelische Broedergemeente ging noemen die buiten elk kerkelijke richting of geestelijke stroming stond. Naast de Bijbel dulde Berend niets, geen dogma's - formulieren - leerstellingen - catechismus of wat dan ook. De kerkdiensten die Berend 2x Zondags hield werden later bijgestaan door zoon Jan Henderikus als organist en klokkenluider ( we horen nog meer van hem verderop). Berend hield avondmaal vieringen (foto) en de kinderdoop maar stond ook open voor de volwassenendoop. Berend was niet academisch geschoold voor predikant of dominee wat geen bezwaar voor hem was de preek komt uit het hart en daar is geen scholing voor nodig vond hij , het enige waar wij ons door laten leiden is Gods geest. Bij de inwijding van de kerk op 27 September 1928 lanceerde Berend ook Zondagsschool voor de jeugt gezien het aantal kinderen die kwamen werd de Zondagsschool opgesplitst in twee klasjes (foto). Ook organiceerde Berend jaarlijks een dagje uit met de bus of op de fiets met deze klasjes wat een grote luxe voor deze jeugt was door de armoede werd er al helemaal nooit op vakantie gegaan door deze gezinnen. Jaren lang telde deze gemeente ongeveer twintig leden hoofdzakelijk uit de buurt van Luchtenveld - Rottevalle en Houtigehage. Maar ook uit Arnhem - Roden en Marum kwamen deze leden die bleken zijn eigen kinderen te zijn na eenig speurwerk en kwamen alleen met speciale kerkdiensten. Verder werden er vanaf 1930 ook openluchtpredekingen gehouden (foto). Zijn evangelisatiewerk- colportage dienst en armoede bestrijding bestond verder uit het verzenden van traktaten met bijgesloten postwissel dit laatste voor onkosten. Het adressen bestand bestond uit duizenden adressen zo bleek later. De traktaten bestonden uit omslagjes met blaadjes tekst boekjes met preken van Ds. B. Overdijk en boekenleggers. Verder bezocht Berend altijd op de fiets >>door weer en wind<< allerlei mensen tot in alle uithoeken van Friesland en Groningen en werd hierdoor ook wel de fietsende dominee genoemd bezocht regelmatig rijke boeren om uiteindelijk een gift te vragen voor de minder bedeelden van zijn gemeente hiermee kon Berend na de kerkdiensten de behoeftigen voorzien van allerlei benodigdheden zoals kleding maar de lekkere warme wollen sokken bleken toch favoriet. In ruil voor de ontvangen goederen onderhield deze gemeenteleden het onderhoud van de kerk en begraafplaats en de tuin er om heen die er altijd netjes en strak bij lagen. Ook bezocht en sprak Berend regelmatig op "Maranatha"bijeenkomsten. Berend behoorde ook tot de geselecteerde groep > Gideon 300 < van de stichting Johan Maasbach wereldzending te Den Haag Hier nog wat cijfers, in de gehele periode van de kerk Jezus Leeft werden hier 5 huwelijken en 9 uitvaarten verzorgd.

Klaar voor het avondmaalviering

Berend geeft catachese aan klasje 1 (Godsdienstonderwijs)

Berend geeft catechese aan klasje 2 (Godsdienstonderwijs)

Alle klasjes bij elkaar van de zondagsschool

Huwelijk afgesloten 1950 kerk "Jezus Leeft"

Kleine greep uit de traktaten die Berend verstuurde aan zijn leden

>> klik hier voor de inhoud <<

>> klik hier voor de inhoud <<

>> klik hier voor m eer traktaten <<

Formulieren die werden gebruikt

Oorlogstijd

In de oorlog stelde Berend de kerk beschikbaar voor hen die gezocht werden door de bezetter. Door de rustige ligging van de kerk kon Berend vooral in het laatste jaar van de oorlog ongeveer tien mensen een onderduik adres bieden onder de preekstoel zo stond geschreven in een oorlogsdagboek van één van hen. Berend nam hiermee wel een groot risico om ook zelf in de problemen te komen maar dat deerde hem niet . Ook werd deze schuilkelder gebruikt voor het verstoppen van allerlei andere zaken .

1940

In deze dagen werden veel vergunningen in getrokken (zie adv hier onder) In januari 1941 kreeg Berend een brief van de gemeente ,ondertekend door de toenmalige burgemeester Barend Hopperus Buma waarin stond dat het voortaan verboden was de kerkklokken te luiden . In 1942 gaf de gemeente bestuur door dat de kerkklokken binnenkort gemerkt zouden worden . De klokken die met de letter ,,M,, gemerkt waren zouden de bezetter laten hangen bij controle's en zouden dus niet omgesmolten worden om oorlogstuig van te maken . Echter , op 26 maart 1943 werden de kerkklokken door de Duitsers toch weg gehaald een klok met een diameter van 64 cm en een gewicht van 170 kg , en een klok met een diameter van 50 cm en een gewicht van 100 kg (toonhoogte F) . Daarna kwam de kerktoren vol te hangen met nieuwe fietsbanden die toen erg schaars waren (verstopt voor de Duitsers) van de smit Bareld Bekkema , deze woonde immers op huisnummer 70 .

21 maart 1947 Na de oorlog Grote vreugde in ,,Huize-Vrede,,

6 september 1963

Op 8-8-1966 schreef de Leeuwarder Courant over Berend

>> klik hier voor gehele artikel in de krant <<

>> klik hier voor nog meer artikelen uit de Leeuwarder Courant <<

Jaren '60 : In de jaren zestig was er sprake van opkomende welvaart in Nederland en daar profiteerde de gemeente Smallingerland ook van mee . Door ontkerkeling en overlijden van de kerkleden van Berend bleef uiteindelijk mevrouw Marie van Slooten-Dijkstra (foto) als enig kerklid over toen deze wegens gezondheidsredenen ook niet meer in de kerk kwam was dit voor Berend onverteerbaar . De laatste kerkdienst die Berend hield was in 1973 (foto) de enkele toehoorders die er toen nog waren waren enkele van zijn kinderen . Toen Berend op 8 Januari 1977 overleed (foto) bleef zijn zoon Jan Henderikus achter die na zijn lagereschool de HBS had doorlopen en vervolgens voor natuurkundigingenieur studeerde aan de universiteit in Delft vervolgens medicijnen ging studeren aan de universiteit te Groningen echter dit duurde niet zo lang en werd koster-organist en klokkenluider in de kerk van zijn vader . Jan zette plichtsgetrouw het werk van zijn vader voort na diens overlijden verzond traktaten met postwissel zette zondags de kerkdeuren open luide vervolgens driemaal de kerkklok speelde een stukje orgel voor de kerkgangers die allang niet meer kwamen maar dat deerde hem niet . Jan is nooit gehuwd geweest , was wars van alle aardse geneugden was buitengewoon conservatief en leefde als een kluizenaar moest niets hebben van al dat moderne gedoe hij had dan ook geen electrisch of gas dus ook geen verwarming in huis en de kerk op één kamertje in de pastorie "Huize-Vrede" waar Jan nu alleen woonde stond een peteroliekageltje die pas aan ging wanneer de bloemen al dik op de ramen stonden door de vorst, en gevulde doos met oude lappen waar hij zijn voeten in stak zorgde voor een beetje warme voeten in de winter en als dit niet voldoende warmte gaf kwam er een warme kruik bij de doos in . De verlichting bestond uit het branden van kaarsen . Jan bezat wel een behoorlijke bibliotheek die door zijn vader was aangelegt . Later bleek dat Jan veel in deze boeken studeerde en voorzag deze boeken vervolgens met commentaar dan wel verwijzingen naar b.v. de Bijbel . Zo stond de Bijbel uit 1918 van Berend ook vol aantekeningen door Jan aangebracht een > Bijbel < die zijn vader had gekregen tijdens zijn huwelijk op 27 Maart 1919 met Dirkje Bergema . Deze bibliotheek bevatte ook boeken over o.a. erotiek waar Jan een eigen mening over had zo schreef hij in de kantlijn afkeurende en onderwijzende commentaren zoals ,,sex zonder voortplantingsdoeleinden is porno. Jan wist ook nog wel eens de Leeuwarder Courant te halen waarin hij word beschuldigd van > antie-semitisme < en stak zijn mening niet onder stoelen en banken door een groot bord in de tuin te zetten met de tekst > Lang leve de zinvolle arbeid ! Dood aan de zinloze vakantie! < Jan werd ook eens benaderd door Rik Velderhof van de NCRV-televisie of Jan hooftpersoon wilde zijn in zijn programma ,,de stoel,, een programma waarin opmerkelijke mensen in de hoofdrol zitten. Zowel het verleden als de tijd dat Jan daar leefde komen ruimschoots aan bod. Duur +/- 25 minuten Klik op link 1. hier onder. Heb ook nog een kort interviëw met Jan duur +/- 4 minuten klik op link 2 hier onder.

1. Uitzending van de NCRV http://youtu.be/CFX8_h4sIbA

2. Interview met Jan en zijn kerk http://youtu.be/ltnt3NxJuU

Dominee Berend Overdijk zijn vrouw Dirkje Bergema en hun kinderen

>> klik hier voor statuten stichting "Semen Spargo" <<

.

Ook kolonel G.J. van Loon van "Ekklesia" Evangelisatiekorps - Holland kwartiermakers van het Koningkrijk Israël onder het nieuwe testament had de uitzending van de NCRV gezien op televisie over de kluizenaar Jan Overdijk en zijn verlaten kerkje kwam via de NCRV in kontakt met Jan samen waren Jan en de kolonel overéén gekomen dat "Ekklesia" de kerk in bruikleen zou gebruiken voor hun kerkdiensten en nevenactiviteiten.

Op de volgende link hieronder verteld kolonel G.J. van Loon zelf over de naam Ekklesia en de doelstelling

http://youtu.be/FcK6HGh6IKU

Zo trof "Ekklesia" de kerk aan volgepakt met niet gebruikte traktaten langs de wanden van de kerk en opslagruimte van goederen uit de woning van Jan zijn oudere zus Houkje die enige tijd daarvoor overleden was waar Jan een hechte band mee had.

Na een drastische opruim-schoonmaak-onderhoudsbeurt en alles op nieuw te hebben geschilderd door

"Ekklesia" waren ze trots op hun kerk .

Enkele activiteiten van "Ekklesia" vanuit kerkgebouw "Jezus Leeft"

Omdat in de testamenten van Ds Berend Overdijk en ook later van Jan Henderikus Overdijk bleek te staan dat de kerk een Godsdienstige bestemming moets krijgen zou Ekklesia een optie kunnen zijn voor overname van het hele compex maar uit gesprekken met de erfgenaam de stichting Semen Spargo bleek al snel dat overname niet haalbaar was voor Ekklesia , de prijs was te hoog. Op 19 Augustus 2004 konden we horen op de radio via omrop Fryslan en lezen in de kranten dat de gemeente Smallingerland eigenaar was geworden van een huis , kerkhof en de kerk Jezus Leeft .

Spoedig na de aankoop ging de gemeente Smallingerland onderzoek doen in hoeverre de omliggende plaatsen Rottevalle - Houtingahage en Drachtstercompagnie belangstelling hadden voor een ruimte voor maatschappelijke doeleinden in de kerk "Jezus leeft" . Na renovatie van de pastorie "Huize-Vrede" zou daarin een museumpje moeten komen ter nagedachtenis aan evangelist Ds Berend Overdijk de oprichters van het gehele complex en de twee woningen die al geruime tijd in particuliere handen zijn de huisnummers 70 en 72 en zijn evangeliesatiewerk en armoede bestrijding uit de tijd van oprichting de rest van de pastorie zou dienen als dienstwoning voor een beheerder van het complex . Na 2 jaar intensief onderzoek bleek er geen behoefte aan dergelijke ruimte in genoemde plaatsen . Door een groeiend belangstelling van particulieren heeft de gemeente Smallingerland in een vergadering besloten de kerk en pastorie middels een verloting van de hand te doen . De achter de kerk gelegen begraafplaats is gemeentelijke begraafplaats "Jezus leeft" geworden .